Czy powinienem sobie zrobić wazektomię?

DLA KOGO WAZEKTOMIA?

Jeżeli sądzisz, że jesteś jedynym, który rozważa wazektomię – mam dobrą wiadomość! Nie jesteś sam. Każdego roku ok pół miliona amerykanów poddaje się wazektomii. Zabieg stał się również bardzo popularny w Polsce i z roku na rok poddaje się jemu coraz więcej mężczyzn. Ta trwała metoda antykoncepcji polega na przecięciu i zaklipsowaniu nasieniowodów. Wazektomia jest bezpieczną i za razem najskuteczniejszą metodą antykoncepcji.
 

ZABIEG.

Wazektomia jest stosunkowo prostym zabiegiem chirurgicznym, nie wymaga specjalnego przygotowania i może być wykonana w gabinecie zabiegowym w znieczuleniu miejscowym. Sam zabieg trwa ok 20 minut i jest praktycznie bezbolesny.Przed zabiegiem konieczne jest ogolenie okolicy miejsca operowanego. Część pacjentów otrzymuje przed zabiegiem leki mające zminimalizować dolegliwości bólowe oraz zdenerwowanie. Zabieg polega na przecięciu skóry moszny w jednym lub dwóch miejscach i uwolnieniu nasieniowodów, które są następnie przecinane i podwiązywane lub koagulowane (prąd medyczny służący do zabliźnienia tkanek). Następnie nasieniowody są wsuwane do moszny a na skórę zakładane są szwy, które z czasem się rozpuszczają (kilka tygodni) . Odmianą tej metody jest technika NO SCALPEL czyli wazektomia bez skalpela. Przy tym zabiegu nie ma konieczności nacinania skóry, która jest jedynie rozsuwana specjalnym narzędziem. Dzięki temu pacjenci mają jeszcze wyższy poziom komfortu związany z przebyta wazektomią.
 

RYZYKO

Około jeden na pięciu pacjentów ma dolegliwości bólowe lub dyskomfort  po przebytej wazektomii. Są one związane z zastojem plemników w najądrzu tj. za miejscem przecięcia nasieniowodów. Dolegliwości te ustępują z czasem a leczenie lekami przeciwbólowymi jak ibuprofenem w zupełności wystarcza. Bardzo rzadko konieczne jest bardziej zaawansowane leczenie.Poza dyskomfortem z wazektomią nie wiąże się istotne ryzyko powikłań.

Bardzo rzadkimi powikłaniami mogą być jeszcze:
-Krwawienie podskórne, obrzęk
-Infekcja rany
-Zgrubienie w miejscu wazektomii
-Obrzęk nasieniowodu
-Bardzo rzadkim powikłaniem może być rekanalizacja czyli samoistne ponowne zrośnięcie się nasieniowodów i tym samym powrót płodności 
 

REKONWALESCENCJA

Po zabiegu utrzymuje się obrzęk i brak czucia w okolicy operowanej. Wskazane są chłodne okłady w tej okolicy oraz odpoczynek w pozycji leżącej do końca dnia. Łagodne dolegliwości bólowe czy dyskomfort po zabiegu są normalne i powinny być leczone lekami przeciwbólowymi. Utrzymują się one nie dłużej niż kilka dni. Zalecana jest wygodna ale obcisła bielizna lub suspensorium na czas rekonwalescencji. Powrót do codziennych obowiązków w tym pracy możliwy jest na ogół po około 2-3 dniach. Przez ok 1-2 tygodnie powinno unikać się aktywności fizycznej, sportu czy dźwigania. Po tym okresie możliwy jest również powrót do aktywności seksualnej.
Należy pamiętać, że efekt wazektomii nie jest natychmiastowy. Uważa się że potrzeba ok 3 miesięcy i/lub minimum 20 wytrysków aby uzyskać pożądany poziom antykoncepcji. Po trzech miesiącach zalecane jest wykonanie badania nasienia (tzw. ocena skuteczności wazektomii) który powinien skonsultować chirurg wykonujący sam zabieg. Do tego czasu konieczne jest korzystanie z dodatkowych sposobów antykoncepcji.
Po wazektomii objętość wytrysku spada jedynie o ok. 5% co dla pacjenta i jego partnerki jest niezauważalne i nie zmienia jakości współżycia czy odczuć z nim związanych. Sama wazektomia nie ma również wpływu na jakość wzwodów.
 

BÓL PRZEWLEKŁY

Pacjenci najbardziej obawiają się dolegliwości bólowych związanych z zabiegiem. Sam ból pooperacyjny występuje z reguły przez kilka dni po operacji i skutecznie leczy się go lekami przeciwbólowymi. Zdarza się wystąpienie bólu w okolicy operowanej lub w okolicy jądra w kilka – kilkanaście tygodni po zabiegu – związany może on być ze zgrubieniem w okolicy odciętej końcówki nasieniowodu (tzw. „sperm granuloma”) lub zapaleniem najądrza. Obie sytuacje zdarzają się rzadko i również w większości sytuacji bardzo dobrze reagują na leczenia lekami przeciwzapalnymi/przeciwbólowymi. Uczucie ciężkości (związane zwykle z wazektomią wykonaną nisko nad jądrem) czy ból neurogenny (związany z urazem nerwów w trakcie wazektomii) zdarzają się NIEZWYKLE RZADKO i wymagają indywidualnego postępowania a nawet odwrócenia wazektomii czy zabiegów odnerwiający.
 

DO PRZEMYŚLENIA

Decyzja o poddaniu się wazektomii jest bardzo indywidualna. Powinna być dobrze przemyślana i omówiona z urologiem a przede wszystkim z partnerką.
Zabieg wazektomii jest tańszy niż przez wiele lat stosowana inna metoda antykoncepcji jak chociażby leki hormonalne dla kobiet.
Wazektomia nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową
Wazektomia nie daję 100% pewności antykoncepcji – jest jednak najbardziej skuteczną metodą zapobiegania ciąży - uważa się że jedynie 1-2 kobiety na 1000 zajdzie w ciążę w ciągu pierwszego roku od wykonania wazektomii u ich partnerówPoddając się wazektomii należy pamiętać, że decydujemy się na metodę antykoncepcji TRWAŁEJ I NIEODWRACALNEJ. Można rozważyć oddanie nasienia do banku i jego zamrożenie (tzw. krioprezerwacja nasienia) przed wykonaniem zabiegu, jednak na wazektomię powinni decydować się tylko mężczyźni którzy nie planują już dzieci.
W Stanach Zjednoczonych każdego roku ok 5% wazektomii jest odwracanych. Jest to zabieg technicznie możliwy i wykonalny. Jest to jednak bardzo trudna, długa i kosztowna operacja. W doświadczonych zespołach chirurgicznych przywrócenie drożności nasieniowodów sięga blisko 100%. Pamiętać należy jednak, że samo przywrócenie plemników w nasieniu nie oznacza jeszcze ciąży i posiadania dzieci.
 

PO ZABIEGU

Większość pacjentów wraca do swoich codziennych czynności już w kilka dni po zabiegu – z reguły decydują się na 2-3 odpoczynku od pracy. Jest to czas kiedy pacjenci odczuwają coś, co zwykle nazywają dyskomfortem. W tym czasie w okolicy miejsca operowanego może pojawić się obrzęk i niewielkie zasinienie skóry ( „siniak”). W tym czasie większość pacjentów wymaga dosłownie kilku tabletek przeciwbólowych (z reguły ibuprofen). Przez 14 dni pacjent nie powinien współżyć. Przez okres do 14 dni po zabiegu pacjent powinien unikać większego wysiłku fizycznego w tym sportu i dźwigania, jazdy na rowerze.
U mniej niż 1% procenta pacjentów pojawia się krwiak – znakomita większość krwiaków wchłania się samoistnie, bardzo rzadko wymagając ponownej interwencji chirurgicznej i usuwania krwiaka.
PAMIETAJCIE – WAZEKTOMIA NIE DAJE 100% PEWNOŚCI.

Jednak jedynie ok 1 na 600 wykonanych wazektomii ulega tzw. rekanalizacji – przecięte i podwiązane nasieniowody samoistnie się zrastają ponownie.

PAMIĘTAJCIE – SKUTECZNOŚĆ WYKONANEJ WAZEKTOMII TRZEBA POTWIERDZIĆ.

Po zabiegu w nasieniowodach mogą pozostawać pojedyncze plemniki. W około 3 miesiące po zabiegu Mężczyzna powinien wykonać badanie nasienia, które powinno wykazać ZERO plemników. W tym czasie ponad 90% mężczyzn uzyska oczekiwany wynik. Do czasu okazania swojemu urologowi wyniku badania – konieczne jest korzystanie z dodatkowych środków antykoncepcyjnych.
 

MITY NA TEMAT WAZEKTOMII

Czasami można trafić na rozmaite informacje dotyczące wazektomii zwłaszcza w internecie. Cześć z nich jest absolutnie nieprawdziwa i niepotwierdzona. Nigdy nie udowodniono żeby wazektomia podnosiła ryzyko zawału serca czy udaru i nie też ma związku z rozwojem miażdżycy.
Nigdy nie udowodniono również wpływu wazektomii na ryzyko rozwoju raka prostaty. Doniesienia na ten temat są oparte, na słabej jakości badaniach. Żadne wytyczne naukowe towarzystw urologicznych czy andrologicznych nie wiążą wazektomii z ryzykiem tej choroby. W internecie można znaleźć również informacje wiążące wazektomie nawet z demencją. Te również są błędnie wyciągane z badań naukowych o wątpliwej jakości a co za tym idzie nie żadnych dowodów naukowych potwierdzających taka teorię. Co więcej aby otrzymać dobrej jakości wiedzę medyczną na powyższe tematy potrzeba min 10-20lat badań i obserwacji pacjentów poddanych wazektomii a jak do tej pory nie ma żadnych przesłanek na ten temat.

FAKTY

Wazektomia:
-Bezpieczny i prosty zabieg
-Okres powrotu do codziennych czynności jest bardzo krótki
-Bardzo skuteczna metoda antykoncepcji
-Nie wpływa na jakość współżycia
-Nie wpływa na poziom hormonów
-Zmniejsza objętość wytrysku jedynie o ok <5%
-Jest bardzo wygodną metodą antykoncepcji – nie trzeba o niej pamiętać ani codziennie, jak przy tabletkach hormonalnych ani przy okazji każdego współżycia, jak w przypadku prezerwatyw.
 

CO WYBRAĆ?

Równie skuteczna jak wazektomia jest tylko wkładka domaciczna. Pozostałe metody antykoncepcji są mnie skuteczne – tak jak prezerwatywy, stosunek przerywany, kalendarzyk.
Z pewnością wazektomia nie jest właściwą metodą dla wszystkich – nie jest metodą zwłaszcza dla par/mężczyzn, którzy rozważają posiadania potomstwa w przyszłości. Wielu mężczyzn z racji radykalności zabiegu wiąże z nim wiele obaw w tym natury psychologicznej. Tych Panów szczególnie zachęcamy do lektury tego artykułu. Dla wielu par wazektomia jest rozwiązaniem pozwalającym swobodnie i bez stresu współżyć co z pewnością wpływa pozytywnie na ich relacje.
 

NAJWIĘKSZA KONKURENCJA

Poza prezerwatywami, których zalety i wady wszystkim są dobrze znane , największą konkurencją dla wazektomii jest terapia hormonalna dla kobiet („tabletki antykoncepcyjne”). Niestety nawet 1/3 kobiet rezygnuje z ich przyjmowania w ciągu pierwszych 6ciu miesięcy, ze względu na działania niepożądane – na czele ze zmianami skórnymi, wzrostem masy ciała,  suchością pochwy, depresją i spadkiem libido.
 

NA WSZELKI WYPADEK

Odwrócenie wazektomii jest wykonalne i wielu seriach pacjentów na całym świecie osiąga poziom bliski 100%. Należy pamiętać jest to to bardzo długa ( 4h) i droga operacja wykonywana w pełnym znieczuleniu. A samo pojawienie się plemników w nasieniu po operacji nie oznacza jeszcze zachodzenia w ciąże czy posiadania dzieci. Ogromne znaczenie ma w tym wypadku doświadczenie chirurga, wykonującego zabieg. Szanse na zajście w ciąże naturalną spadają wraz z czasem jaki upłynął od wazektomii. I tak po ok 3-8 latach wynosi ok 53%. Więcej o odwróceniu wazektomii znaleźć można odpowiednim artykule na naszym blogu.

Przed wazektomią warto rozważyć zamrożenie nasienia w banku. Jest to tani i prosty sposób na zabezpieczenia się w razie chęci posiadania dzieci. Zamrożenie nasienia obniża jego jakość ale u mężczyzn którzy wyjściowo mają prawidłowej jakości plemniki – nasienia może być rozmrożone i na drodze inseminacji wykorzystane do zapłodnienia partnerki. U mężczyzn poddanych wazektomii można również pobierać plemniki na drodze biopsji jąder/najądrzy. Często oznacza to pobierania niedojrzałych plemników a co za tym idzie konieczność korzystania z zaawansowanych technik rozrodu wspomaganego jakim jest ICSI.