Zmiany torbielowate najądrzy - co to takiego?

NAJĄDRZA

Najądrze to parzysty (występuje obustronnie) organ przylegający do górnego bieguna jądra i jego (najczęściej) tylnej powierzchni. Łączy jądro z nasieniowodem i jest elementem dróg nasiennych tj. wyprowadzających plemniki. Jego funkcją poza transportem jest magazynowanie plemników pomiędzy ejakulacjami a także „nadawanie” im ruchliwości. Anatomicznie zbudowane jest z 3 części: najbliższej jądra głowy , środkowego trzonu i przechodzącego w nasieniowód – ogona.  W  obrębie głowy  znajduje  się  kilka przewodów łączących się w jeden przewód najądrza w obrębie trzonu i ogona. Jest on otoczony tkanką łączną i osłonką.

U prawie 1/5 15 latków i 1/3 starszych mężczyzn stwierdza się w najądrzach występowanie zmian torbielowatych czyli cienkościennych banieczek wypełnionych płynem. Istnieją  dwa rodzaje tych zmian.

Torbiel nasienna (spermatocele) to z punktu widzenia anatomii uchyłek czy „tętniak” ściany przewodu najądrza mający z nim kontakt przez „szyjkę” . Powstaje ona na skutek zwiększonego ciśnienia w dalszej części przewodu. Zawiera wyściółkę z nabłonka a płyn zawiera plemniki . Może być duża i wielokomorowa. Występuje najczęściej u dorosłych w głowie najądrza. Stanowi ok ¼ zmian torbielowatych najądrza.
 

ZMIANY TORBIELOWATE NAJĄDRZY

Torbiel najądrza jest 3 krotnie częstsza , występuje w całym najądrzu i w każdym wieku , jest najczęściej pojedyncza . Powstaje jako zmiana rozwojowa z tzw. przewodów Hallera z tkanki łącznej najądrza. Nie zawiera wyściółki nabłonkowej ani plemników.

Zmiany te bywają dla chłopców i mężczyzn niepokojące, nasuwające podejrzenie guza. Rozstrzygające jest badanie USG pokazujące zmianę wypełnioną płynem (ciemną) bez naczyń krwionośnych a nie litą tkankę z naczyniami .

Torbiele  nasienne i najądrza są nie do odróżnienia bez badania ich płynnej zawartości . Leczone bywają tylko jeśli powodują dolegliwości czy dyskomfort, co na ogół ma miejsce przy wielkości torbieli zbliżonej do wielkości jądra (ok 4 cm) . Proponowano ich leczenie metodami nakłuć z lub bez podawania środka powodującego zbliznowacenie jednak jedyną skuteczną i bezpieczną metodą pozostaje mikrochirurgia. Operacja bez użycia odpowiedniego powiększenia może prowadzić do uszkodzenia przewodu najądrza (do 17% operowanych) , jego niedrożności i obniżenia parametrów jakości nasienia, które z kolei mogą pogarszać płodność a w skrajnych przypadkach  powodować niepłodność. Dlatego leczenie tych zmian najlepiej odkładać do czasu zakończenia rozrodu przez mężczyznę a jeśli operowani są mężczyźni młodzi powinni być operowani mikrochirurgicznie.

Należy też pamiętać że płyn z torbieli nasiennej zawierający plemniki może stanowić ich źródło do rozrodu wspomaganego („in vitro”) drogą mikromanipulacji (np. ICSI). W niektórych przypadkach męskiej niepłodności na tle przeszkody jest to ważna opcja.



Fot.1. Torbiel prosta najądrza widoczna w USG moszny (materiał własny)